Çocukluk ve Gençlik Yılları
II. Abdülhamid, 21 Eylül 1842 tarihinde İstanbul’da, Topkapı Sarayı’nda doğdu. Babası Sultan Abdülmecid, annesi ise Tirimüjgan Sultan’dır. Annesi, II. Abdülhamid henüz küçük yaşta iken vefat etti. Bu olay, onun üzerindeki ilk büyük etkilerden biri oldu. Eğitimine büyük önem verilen II. Abdülhamid, Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi. Ayrıca dini ve dünya ilimlerinde kendisini geliştirdi.
Tahta Çıkışı
1876 yılında, amcası Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilip ardından şüpheli bir şekilde ölmesi ve kardeşi V. Murad’ın akıl sağlığının bozulması üzerine II. Abdülhamid tahta çıktı. Tahta geçtiğinde Osmanlı İmparatorluğu ciddi iç ve dış sorunlarla boğuşmaktaydı. Hem ekonomik sıkıntılar hem de Balkanlarda artan milliyetçi hareketler nedeniyle devlet zor durumdaydı.
Birinci Meşrutiyet ve 1876 Anayasası
II. Abdülhamid, tahta geçtikten kısa bir süre sonra, 23 Aralık 1876’da Birinci Meşrutiyet’i ilan etti ve Kanun-i Esasi adında bir anayasa yürürlüğe girdi. Bu anayasa, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk yazılı anayasasıydı ve meclisli bir yönetim sistemi getiriyordu. Ancak, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın başlamasıyla meclisin etkinliği zayıfladı ve 1878’de II. Abdülhamid meclisi feshederek yönetimde tek başına kaldı.
İstibdat Dönemi
Meclisin feshedilmesiyle başlayan dönem, “istibdat” (baskı) dönemi olarak anılır. Bu dönemde II. Abdülhamid, devlet yönetiminde mutlak otoriteyi elinde tuttu ve muhalefeti bastırmak için geniş bir istihbarat ağı kurdu. Sultan, hem iç hem de dış tehditlere karşı sıkı bir denetim uyguladı. Ancak, bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nda eğitim, ulaşım ve sağlık alanlarında önemli reformlar yapıldı.
Reformlar ve Modernleşme Çabaları
II. Abdülhamid’in saltanatı boyunca birçok okul, üniversite, hastane ve diğer kamu binaları inşa edildi. Özellikle eğitim alanında önemli adımlar atıldı ve modern okullar açıldı. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu’nun dört bir yanına demiryolu ağları döşendi. Bu demiryolları hem ticareti canlandırdı hem de askeri hareketliliği artırdı.
Panislamizm Politikası
II. Abdülhamid, Panislamizm politikası ile İslam dünyasında bir birlik oluşturmayı hedefledi. Bu politika çerçevesinde, İslam dünyasındaki etkisini artırmak için birçok proje hayata geçirdi. Hicaz Demiryolu projesi, bu projelerin en önemlilerindendir. Mekke ve Medine’ye ulaşımı kolaylaştırarak hac yolculuklarını güvenli ve hızlı hale getirdi.
Dış Politika ve Denge Stratejisi
II. Abdülhamid, Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğünü korumak için denge politikası izledi. Büyük Avrupa devletleri arasında denge kurmaya çalışarak Osmanlı’nın çıkarlarını korumayı hedefledi. Ancak, imparatorluğun zayıf askeri ve ekonomik durumu nedeniyle bu çabalar her zaman başarılı olamadı. Berlin Antlaşması (1878) gibi bazı antlaşmalar sonucunda Osmanlı toprakları kaybedildi ve imparatorluk dış borçlarla mücadele etmek zorunda kaldı. 1881 yılında Düyun-u Umumiye İdaresi kurularak Osmanlı maliyesi yabancı denetime girdi.
İkinci Meşrutiyet ve Tahttan İndirilmesi
1908 yılında, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin baskıları sonucu II. Meşrutiyet ilan edildi. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nda demokratikleşme ve modernleşme çabaları yeniden canlandı. Ancak, bu reformlar ve siyasi hareketlilik iç karışıklıklara da yol açtı. 1909 yılında 31 Mart Vakası olarak bilinen isyanın ardından II. Abdülhamid tahttan indirildi. Yerine kardeşi V. Mehmed (Mehmed Reşad) geçti. II. Abdülhamid, Selanik’e sürgüne gönderildi ve burada Alatini Köşkü’nde ikamet etti. Balkan Savaşları’nın başlamasıyla İstanbul’a geri getirildi ve Beylerbeyi Sarayı’nda göz hapsine alındı.
Ölümü
II. Abdülhamid, 10 Şubat 1918’de Beylerbeyi Sarayı’nda vefat etti. Saltanatı süresince Osmanlı İmparatorluğu’nun en tartışmalı ve önemli figürlerinden biri oldu. Bir yandan modernleşme çabaları ve reformları ile anılırken, diğer yandan baskıcı yönetim tarzı ve mutlakiyetçi politikaları nedeniyle eleştirildi. Ancak, II. Abdülhamid, Osmanlı İmparatorluğu’nun son büyük sultanlarından biri olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır.